Ποιο είναι το μυστικό;

Όχι ένα, όχι δύο, ούτε καν τρία. Τέσσερα ανοιχτά διεθνή τουρνουά είναι σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες στην Ελλάδα. Και μπορεί της Ικαρίας να είναι το πιο παραδοσιακό, αλλά στο Ρέθυμνο είναι το ισχυρότερο, στο Πόρτο Καρράς στη Χαλκιδική το πιο χαλαρό, και στη Λέρο το πιο ραγδαία αναπτυσσόμενο.

Και οι τέσσερις διοργανώσεις είναι επιτυχημένες, αποδεικνύοντας το τεράστο οργανωτικό και τεχνικό δυναμικό που διαθέτει το ελληνικό σκάκι. Και στις τέσσερις, το μυστικό της επιτυχίας είναι η σαφής διατύπωση των στόχων, η επιλογή της κατάλληλης οργανωτικής ομάδας, η αγάπη για την ίδια τη διοργάνωση, και η αντιμετώπιση των σκακιστών με την παραδοσιακή ελληνική φροντίδα και φιλοξενία. Πουθενά παράπονα, διαμαρτυρίες, γκρίνιες. Ξεκάθαροι κανόνες, όλα ρυθμισμένα από πριν, οι άνθρωποι ταξιδεύουν και πληρώνουν από την τσέπη τους για να περάσουν όμορφα και να παίξουν σκάκι. Παντού, εντυπωσιακή υποστήριξη από την τοπική κοινωνία.

Στην Ικαρία (επίσημος ιστότοπος εδώ) έχει ενσωματωθεί φέτος εκτός από το ανοιχτό πρωτάθλημα Αιγαίου και το ανοιχτό πρωτάθλημα Ελλάδας. Οι συμμετοχές έφτασαν τις 132, οι τιτλούχοι όμως δεν προτίμησαν εδώ την παραδοσιακή ικαριώτικη φιλοξενία. Το σχετικό άρθρο στον Γάτο, εδώ.

Στο Ρέθυμνο (επίσημος ιστότοπος εδώ) παίζεται το ισχυρότερο τουρνουά αυτών των ημερών στην Ελλάδα. Δέκα GM πάνω από 2600, 180 συμμετοχές (όχι όμως πολλοί ισχυροί Έλληνες). Πατήστε εδώ για εντυπώσεις και σχόλια στον Γάτο.

Στο Πόρτο Καρράς (επίσημος ιστότοπος εδώ) ο δηλωμενος στόχος είναι χαλάρωση και σκάκι, με έμφαση στη χαλάρωση (λες και είναι δυνατό!). Κι εδώ όμως συγκεντρώθηκαν 68 συμμετοχές από έξι χώρες.

Στη Λέρο, στο 2ο διεθνές τουρνουά «Άρτεμις» (επίσημος ιστότοπος εδώ),οι συμμετοχές έφτασαν τις 84. Μπόλικοι τιτλούχοι: 10 GM, 6 ΙΜ, 15 διεθνοτιτλούχες σκακίστριες. Εκπρόσωποι από 19 χώρες (μπόλικη Σκανδιναβία). Η γατίσια οπτική, εδώ.

Λίγο πιο πριν είχαμε το επιτυχημένο τεράστιο όπεν που λέγεται Πανελλήνια Νεανικά. Μετά από αυτά τα τέσσερα διεθνή τουρνουά θα ακολουθήσουν άλλα: στην Κρήτη, στην Εύβοια, στην Καβάλα.

Και ανάμεσα σε όλες αυτές τις επιτυχημένες διοργανώσεις, το διασυλλογικό της Α’ Εθνικής. Όποιος, πέρα από τον διοργανωτή και δίκαιο πρωταθλητή όμιλο μπορεί να δει ομοιότητες με όλα τα υπόλοιπα τουρνουά που ανέφερα, ας σηκώσει το χέρι του. Όμως ξέρω και τον αντίλογο, με τα σοβαρά και φρακοφορεμένα επιχειρήματα.

Η απάντησή μου είναι μόνο μία: Πρέπει και το διασυλλογικό σκάκι να προσφέρει στους σκακιστές την ευχαρίστηση που προσφέρουν τα ατομικά τουρνουά. Όπως γινόταν τα ρομαντικά χρόνια που δέναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα. Σε όσο γίνεται περισσότερους σκακιστές. Και, όσο και αν φαίνεται περίεργο σήμερα που λεφτά δεν υπάρχουν, λύσεις υπάρχουν. Απλώς ξαναδιαβάστε το άρθρο προσεκτικά και μεταφερθείτε σε μια σκακιστική Ολυμπιάδα, σε ένα Πανευρωπαϊκό Εθνών, σε ένα ευρωπαϊκό συλλόγων. Τι το κοινό έχουν; Έχουν κατάταξη, δεν έχουν κατηγορίες. Είχαν παλιά, τις έχουν καταργήσει. Ο καθένας έρχεται με τη δύναμή του.

Ικαρία και σκάκι και Διαδίκτυο

Ότι το τουρνουά της Ικαρίας είναι μία από τις μεγαλύτερες σκακιστικές παραδόσεις στην Ελλάδα, δεν είναι τίποτε καινούργιο.

Ένα φετινό καινούργιο είναι η ενημέρωση, που θα μας έρχεται πια άμεσα, διαδικτυακά, χωρίς τη μεσολάβηση των ηλεταχυδρομείων και των έντυπων δελτίων τύπου. Από το εξαιρετικό ιστολόγιο της διοργάνωσης, που έχει –κατά τη γνώμη μου– την ωραιότερη ελληνική εισαγωγική σκακιστική εικόνα.

Θάλασσα και σκάκι αρμονικά δεμένα, σε κάνουν να λαχταράς να βρεθείς κοντά και στα δύο.

Όμως το ιστολόγιο δεν σκοπεύει να είναι απλός διαμεσολαβητής των σημερινών ειδήσεων. Είναι ολοφάνερο, από τα ως τώρα δημοσιευμένα άρθρα, ότι επιθυμεί να μετατραπεί και σε πολύτιμη κιβωτό των αποθησαυρισμένων αναμνήσεων και ντοκουμέντων από τις τριάντα τόσες μέχρι σήμερα σκακιστικές καλοκαιρινές εκδηλώσεις στην Ικαρία, χωρίς να αποποιηθεί και το δικαίωμα της παρέμβασης στα σημερινά σκακιστικά πράγματα.

Εύχομαι καθε επιτυχία στο ιστολόγιο και στους στόχους του. Χρόνος και υγεία να υπάρχουν και όλα θα πετύχουν νομοτελειακά. (Για κέφι, διάθεση, ικανότητες και γνώση και άλλα τέτοια ανάλογα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν και θα υπάρχουν με το παραπάνω.)

Βυθιστείτε στο ιστολόγιο και ευχηθείτε μαζί μου καλή επιτυχία και στον φετινό Ίκαρο, που είναι φέτος, πρώτη φορά, και Ανοιχτό πρωτάθλημα Ελλάδας!

Σημείωση: Για όλη τη διάρκεια του τουρνουά, θα βρίσκετε στην πάνω δεξιά γωνία συνδέσμους προς όλα τα νέα άρθρα που θα δημοσιεύονται στο ιστολόγιο του Ίκαρου.

6o όπεν Καλαμαριάς

Η Άννα Μουζίτσουκ στην Καλαμαριά

(Παρουσίαση από τον Γιάννη Αντωνιάδη)

Η Θεσσαλονίκη ιστορικά δεν είχε κάποιο ισχυρό open τουρνουά. Μπορεί να γινόταν και να γίνονται μεγάλες σκακιστικές εκδηλώσεις γύρω από τη Θεσσαλονίκη (Χαλκιδική, Λιτόχωρο παλαιότερα) αλλά μέσα στον πολεοδομικό ιστό της Θεσσαλονίκης δεν υπήρχε κάποιο ισχυρό τουρνουά, μέχρι που έγινε το Όπεν της Καλαμαριάς.

Ξεκίνησε πριν έξι χρόνια και διοργανώνεται κάθε χρόνο, στο τέλος του καλοκαιριού και λίγο πριν τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, από την Ένωση Σκακιστών Καλαμαριάς, αδελφό σωματείο της ιστορικής ΕΣΘ και τον Δήμο Καλαμαριάς. Το τουρνουά διεξάγεται από πέρσι σε δύο ομίλους δυναμικότητας, δείχνοντας ότι έχει εισέλθει στην περίοδο της ωριμότητας του, καθώς με τον τρόπο αυτό συγκεντρώνει την προτίμηση σκακιστών που προσδοκούν την επίτευξη νορμών.

Φέτος διεξάγεται μεταξύ 22 και 29 Αυγούστου στους χώρους του 5^ου -6^ου Γυμνασίου – Λυκείου Καλαμαριάς και συμμετέχουν 236 σκακιστές και σκακίστριες χωρισμένοι σε δύο γκρουπ δυναμικότητας. Στο πρώτο γκρουπ με επικεφαλής στην κατάταξη τους GM Γκελασβίλι (2605) και Ιότοβ (2603), ενώ στην πρώτη δεκάδα ξεχωρίζει η Σλοβένα ΙΜ ανδρών Μουζιτσουκ 2542. Οι συμμετοχές προέρχονται από 19 χώρες, εκ των οποίων 33 τιτλούχοι, μεταξύ των οποίων 13 GM και 13 IM.

Κύριοι υποστηρικτές του τουρνουά εκτός από τον Δήμο Καλαμαριάς είναι το Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, η Τράπεζα Πειραιώς, ο ΟΠΑΠ, ενώ φέτος προστέθηκε και η Marfin Egnatia Bank.

Κάθε ημέρα γίνεται ζωντανή μετάδοση των δέκα πρώτων παρτίδων την οποία επιμελείται ο Χρ. Μπούσιος από το site της διοργάνωσης www.skakistis.gr, όπου βρίσκονται και όλες οι πληροφορίες σχετικά με τους αγώνες, κληρώσεις, αποτελέσματα, φωτογραφίες.

Το φετινό Ακρόπολις

Έφυγα από την Αθήνα όταν ακόμα διαφωνούσαμε Περί αξιών και ισοπαλιών και επέστρεψα σε μια σκακιστική κοινότητα που θρηνεί το χαμό ενός νέου, συμπαθητικού, αγαπητού σκακιστή και προπονητή. Έστω και από μακριά, έπρεπε –όσο και αν δεν μπορούσα να ασχοληθώ με το Ακρόπολις– να πω τουλάχιστον ένα Αντίο Νίκο.

Το φετινό Ακρόπολις είναι όμως ένα πολύ ισχυρό και αξιόλογο τουρνουά, και ίσως εξαιτίας της φετινής φιλοξενίας του στη Χαλκίδα, έδωσε στη σκακιστική κοινότητα κάτι που ήταν εξίσου απαραίτητο αλλά δεν γινόταν ως τώρα στην Αθήνα: ένα διεθνές b-group.

Ας συγκεντρωθούμε λοιπόν όσο γίνεται και πάλι στη σκακιέρα και ας παρακολουθήσουμε αυτούς τους αγώνες. Είναι πιο εύκολο από ποτέ χάρη στην ικανοποιητική διαδικτυακή κάλυψη και τα εξαιρετικά μπουλετίν που επιμελείται ο Στράτος Γρίβας.

Χωρίς πολλά-πολλά λοιπόν, να πού θα βρείτε ό,τι θέλετε να ξέρετε για το φετινό Ακρόπολις:

• Για την κεντρική επίσημη ιστοσελίδα πατήστε εδώ.
• Για ζωντανές παρτίδες πατήστε εδώ.
• Για τα δελτία τύπου που επιμελείται ο GM Στράτος Γρίβας πατήστε εδώ. Πατήστε εδώ για να πάρετε σε μορφή pdf (και να διαβάσετε ή να κρατήσετε για το αρχείο σας) τα καθημερινά μπουλετίν που επίσης επιμελείται ο Στράτος και περιέχουν και σχολιασμένες παρτίδες. Όλες τις παρτίδες, σχολιασμένες και μη, θα τις βρείτε και από εδώ.
• Τέλος, για το ερασιτεχνικό τουρνουά, θα βρείτε πληροφορίες εδώ.

Ο ρόλος του αρχηγού

Από τους λιγότερο γνωστούς στο ευρύτερο σκακιστικό κοινό Κανόνες διοργανώσεων (Competition rules) της FIDE, μεταφράζω στη συνέχεια για χάρη της συζήτησης περί αρμοδιοτήτων των αρχηγών το άρθρο 15, Ο ρόλος του αρχηγού της ομάδας σε ομαδικές διοργανώσεις (Team Captain`s Role in Team Tournaments):

(α) Ο ρόλος του αρχηγού της ομάδας κατά τη διάρκεια των αγώνων είναι κατά βάση διοικητικός. Σύμφωνα και με την προκήρυξη της συγκεκριμένης διοργάνωσης, ο αρχηγός θα πρέπει να προσκομίζει την καθοριζόμενη ώρα μια γραπτή λίστα με τα ονόματα των παικτών της ομάδας που θα συμμετάσχουν στον αγώνα, να ενημερώνει τους παίκτες του για τους αντιπάλους τους, να υπογράφει μετά το τέλος του ματς το φύλλο αγώνος με το τελικό αποτέλεσμα κ.ο.κ.

(β) Ο αρχηγός έχει δικαίωμα να συμβουλεύει τους παίκτες της ομάδας του να προτείνουν ή να αποδέχονται πρόταση ισοπαλίας ή να εγκαταλείψουν την παρτίδα, εκτός αν η προκήρυξη των αγώνων προβλέπει διαφορετικά. Ο αρχηγός πρέπει να αυτοπεριορίζεται στη λακωνική παροχή πληροφοριών με βάση μόνο στοιχεία σχετικά με το ματς. Μπορεί να πει στον παίκτη «πρότεινε ισοπαλία», «δέξου την ισοπαλία», ή «εγκατάλειψε την παρτίδα». Για παράδειγμα, αν τον ρωτήσει ένας παίκτης αν θα πρέπει να δεχτεί ή να προτείνει ισοπαλία, ο αρχηγός θα πρέπει να απαντήσει «ναι», «όχι», ή να αναθέσει την απόφαση στον ίδιο τον παίκτη.

Ο αρχηγός πρέπει να αποφεύγει κάθε ανάμειξη κατά τη διάρκεια των παρτίδων. Δεν θα δίνει πληροφορίες στον παίκτη σχετικά με τη θέση του παίκτη στη σκακιέρα, ούτε θα συμβουλέυεται άλλους για την κατάσταση στην παρτίδα.

Οι ίδιοι περιορισμοί ισχύουν και για τους παίκτες. Όσο και αν στους ομαδικούς αγώνες συνυπάρχει η έννοια της ομαδικότητας, που υπερβαίνει την παρτίδα κάθε παίκτη  ξεχωριστά, η σκακιστική παρτίδα είναι κατά βάση μια αναμέτρηση δύο παικτών. Επομένως, τον τελικό λόγο για την παρτίδα του πρέπει να τον έχει ο παίκτης. Όσο και αν η συμβουλή του αρχηγού θα πρέπει να έχει μεγάλη βαρύτητα για τον παίκτη, ο παίκτης δεν είναι απολύτως υποχρεωμένος να αποδεχτεί τη συμβουλή αυτή. Από την άλλη, ο  αρχηγός δεν επιτρέπεται να ενεργεί για λογαριασμό του παίκτη και της παρτίδας του χωρίς τη γνώση και τη συγκατάθεση του παίκτη.  Όλες οι συζητήσεις πρέπει να διεξάγονται παρουσία του διαιτητή και ο διαιτητής πρέπει να έχει το δικαίωμα να απαιτήσει να ακούσει τη συζήτηση.

(γ) Ο αρχηγός της ομάδας πρέπει να ενθαρρύνει τους παίκτες της ομάδας του να ακολουθούν πάντα και το γράμμα και το πνεύμα του Άρθρου 12 των Κανόνων του Σκακιού της FΙDΕ σχετικά με τη συμπεριφορά των παικτών. Τα ομαδικά πρωταθλήματα μάλιστα πρέπει να διεξάγονται στο πνεύμα της μέγιστης αθλητοπρέπειας (sportsmanship στο πρωτότυπο).

Η μεγάλη ώρα της Ικαρίας

Η δεύτερη σελίδα από τον οδηγό του Δήμου Αγ. Κηρύκου

dokiskaki: Ενημερωθείτε στα σχόλια του άρθρου για όλες τις εξελίξεις των αγώνων!

Η σπουδαία σκακιστική εκδήλωση που οργανώνεται φέτος στην Ικαρία αποτελεί την κορυφή της πυραμίδας που συνθέτουν προσπάθειες 32 ετών. Το Ανοιχτό Διεθνές Πρωτάθλημα Αιγαίου «Ίκαρος 2009» έχει όλους τους δείκτες επιτυχίας μιας διοργάνωσης στο ζενίθ. Η συμμετοχή 172 σκακιστών και σκακιστριών από όλη τη Ελλάδα, καθώς και από 22 ξένες χώρες, η εμφάνιση 37 παικτών με διεθνή τίτλο (8 GM, 11 IM, 5 WGM) και η έντονη παρουσία παιδιών καθιστούν το φετινό τουρνουά ιδιαίτερα μαζικό, ισχυρό, αντιπροσωπευτικό και πολύ νεανικό.

Πρόκειται για ένα σπουδαίο γεγονός που αγκαλιάζουν με θέρμη οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,  στηρίζει η ντόπια κοινωνία, αλλά για μία ακόμα φορά εμφανίζεται να επιχειρεί να το απαξιώσει και να το υποβαθμίσει η επίσημη πολιτεία. Στην πιο μεγάλη ώρα του σκακιστικού θεσμού φαίνεται ακόμα πιο έντονα η απουσία ηθικής και υλικής συμπαράστασης από το κράτος, με πιο χαρακτηριστική την στείρα αρνητική στάση της αθλητικής ηγεσίας, η οποία τα τελευταία χρόνια συμπεριφέρεται σαν να μην αποδέχεται ότι το Ανοιχτό Διεθνές Πρωτάθλημα Αιγαίου οργανώνεται μέσα στην ελληνική επικράτεια…

Στον πρώτο γύρο σχεδόν όλοι οι ισχυροί προσκεκλημένοι (Κεμπίνσκι, Βορομπιόβ, Μάρκους, Μίστα, Τουκμάκοβ, Ριτσάγκόβ, Ζαγκρεμπέλνι), σημείωσαν νίκες, ενώ μεγάλη επιτυχία πρέπει να θεωρηθεί η ισοπαλία του Παπαχριστούδη με τον Πολωνό γκραν μετρ Μπόμπρας.

Οι αγώνες διεξάγονται στο Αθλητικό Κέντρο Αγίου Κηρύκου (τηλέφωνο 22750-23965). Το επίσημο σάιτ της διοργάνωσης είναι εδώ, ενώ πλούσια στοιχεία θα βρείτε και σε αυτή την ηλεκτρονική διεύθυνση.

(Δελτίο Τύπου από την πένα του Κοσμά Κέφαλου)

Α’ Εθνική: Έναν μαθηματικό επειγόντως!

Υπάρχουν πολλές παραλλαγές στο «πρόβλημα του φυλακισμένου». Από την πιο απλή εκδοχή (τι πρέπει να κάνει ο κρατούμενος όταν ο ανακριτής του λέει ότι αν ομολογήσει πριν από το συγκρατούμενό του θα έχει ευνοϊκότερη συμμετοχή) μέχρι τις αρκετά πιο περίπλοκες (π.χ. το πρόβλημα των εκατό καταδικασμένων). Για μια καλή επιλογή και παρουσίαση τέτοιων προβλημάτων ξεκινήστε π.χ. από εδώ (στα αγγλικά).

Το (ενδεχομένως) ελαφρά διαφορετικό νέο πρόβλημα είναι: Να υπάρχει bye στον τελευταίο γύρο της φετινής Α’ Εθνικής ή όχι;

Με λίγα λόγια: Στο ελβετικό σύστημα, όταν ο αριθμός των παικτών είναι μονός, ο τελευταίος στην τρέχουσα κατάταξη παίρνει bye, δηλδή νίκη άνευ αγώνος. Το θέμα είναι συνήθως τεχνικό και θεωρείται επουσιώδες, επειδή συνήθως ενδιαφέρει η κατάταξη στις πρώτες και τις τελευταίες θέσεις και το bye συνήθως δεν επηρεάζει αυτή η διαδικασία (στο τέλος ενός τουρνουά 9 γύρων, θα έχουν πάρει το bye σίγουρα οι 3-4 χειρότεροι). Παραπάνω ακρίβεια έτσι κι αλλιώς δεν προβλέπει το σύστημα για 31 αγωνιζόμενους και 9 αγώνες.

Τι γίνεται όμως όταν κυριολεκτικά τεντώνεις το σύστημα στα όριά του ζητώντας να σου δώσει την 20η θέση; Η απαίτηση αυτή είναι έτσι κι αλλιώς υπερβολική (για να μην πω αστεία και στενοχωρήσω κόσμο…) αλλά γίνεται προκλητικά παράλογη όταν συμπεριλάβεις στο μέτρημα και το bye. Δεν θέλει δα και πολύ μυαλό να καταλάβεις ότι όταν οι συμμετέχοντες είναι 31 και δοθεί 9 φορές το bye, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτός που θα πάρει  το bye του τελευταίου γύρου θα εξασφαλίσει μια νίκη χωρίς αγώνα που θα τον εκτινάξει στη ζώνη σωτηρίας της πρώτης εικοσάδας.

Η λύση που πρότεινα ως τεχνικός στη σύσκεψη των αρχηγών της Α’ Εθνικής (η σύσκεψη των αρχηγών είναι ένα θεσμικό όργανο που μπορεί να αντιμετωπίζει κρίσιμα προβλήματα της τελευταίας στιγμής) ήταν να διαγραφεί από τη λίστα των αγωνιζόμενων η τελευταία ομάδα πριν από την τελευταία αγωνιστική, ώστε τουλάχιστον όλοι οι κρίσιμοι αγώνες να κριθούν στη σκακιέρα. Ο γκρανμέτρ Στρ. Γρίβας βελτίωσε την πρόταση με την προσθήκη «εφόσον αυτή η ομάδα δεν μπορεί με νίκη να διεκδικήσει τη σωτηρία της» (πράγμα έτσι κι αλλιώς πολύ πιθανό για να βρεθεί να παίρνει bye).

Κανονικά, το πρόβλημα αυτό θα έπρεπε να έχει μελετηθεί από την Τεχνική Επιτροπή της ΕΣΟ και να του έχει δοθεί η βέλτιστη (με δεδομένες τις συνθήκες) λύση. Πολλοί αρχηγοί δεν είχαν καν συνειδητοποιήσει ο πρόβλημα, φοβήθηκαν να δεσμευτούν «στο πόδι» (και ίσως σκέφτηκαν κιόλας «κι αν είμαστε εμείς οι ωφελημένοι;») Άλλοι είπαν ότι θα ήταν άδικο για μια ομάδα να μην παίξει έναν αγώνα (έστω και αν η συμμετοχή της θα είχε συνέπεια να ευνοηθεί υπερβολικά μια άλλη ομάδα). Έτσι, δεν πάρθηκε καμία απόφαση και τη λύση θα δώσει (όπως σε τόσα πολλά πράγματα στην Ελλάδα και στο σκάκι) η ζωή.

Ο μαθηματικός (που ζητώ στον τίτλο του άρθρου) θα πρέπει να εξετάσει δύο προβλήματα: Το ένα είναι να διατυπώσει και να λύσει  (με σκακιστικά επαρκή αιτιολόγηση) την εδώ εφαρμογή του bye και το δεύτερο είναι η εξέταση της συμπεριφοράς των αρχηγών και ο παραλληλισμός και η εξήγησή της με τα διάφορα προβλήματα των φυλακισμένων.

Σημείωση: Για το bye (και το πρόβλημα με την εφαρμογή του στην προτελευταία αγωνιστική) δείτε και αυτό το σχόλιο του Κώστα Ωραιόπουλου.

Συστήματα αγώνων, β’ μέρος: Ελβετικό

Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο τεύχος 42-15/3/2009 του περιοδικού Σκάκι για Όλους (αναλυτικά για το τεύχος αυτό μπορείτε να διαβάσετε εδώ).

Ποιος ήταν ο Γιούλιους Μύλλερ και τι του χρωστάμε;

Ποιος ήταν άραγε στην πραγματική του ζωή ο Γιούλιους Μύλλερ, ο Ελβετός οργανωτής που αναφέρεται ως εφευρέτης του ελβετικού συστήματος; Ήταν άραγε ένας οραματιστής πρωτοπόρος ή ένα γέννημα της τευτονικής λογικής; Ήταν ένας «ξενοδόχος» που αναζητούσε να μεγιστοποιήσει τον αριθμό των (ευχαριστημένων) πελατών του ή ένας «ωρολογοποιός» που αναζητούσε έναν καλύτερο μηχανισμό; Σύμφωνα με διάφορες πηγές πάντως, σε ένα τουρνουά που έγινε στη Ζυρίχη, στις 15 Ιουνίου 1895, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ένα καινούργιο σύστημα αγώνων –που οπωσδήποτε δεν ονομάστηκε από τότε ελβετικό.

Το σύστημα εκείνο ήταν η πρώτη σημαντική εξέλιξη στα αγωνιστικά συστήματα από την εποχή των μεσαιωνικών και αναγεννησιακών τουρνουά, των αγώνων όπου είτε ο χαμένος χάνεται (νοκάουτ) είτε όλοι παίζουν με όλους και νικητής βγαίνει όποιος κερδίζει πιο πολλές φορές (πουλ). Ο Μύλλερ αναμφίβολα είχε ήδη διαπιστώσει τα σημαντικότερα μειονεκτήματα αυτών των δύο διαδεδομένων αγωνιστικών συστημάτων:

• Στο νοκάουτ, ο οργανωτής μπορεί μεν να χειριστεί μεγάλους αριθμούς συμμετοχών (για 512 παίκτες αρκούν 9 αγώνες μέχρι να βγει ο νικητής), αλλά μετά από κάθε ήττα πρέπει οι μισοί παίκτες να γυρίζουν σπίτι τους και οπωσδήποτε είναι οργανωτικά θλιβερό να ξεκινάς με 512 συμμετοχές και να πρέπει μέσα σε τρεις αγωνιστικές να αποχαιρετήσεις τους 448 (το 87,5%) από αυτούς.
• Στο πουλ, ο οργανωτής μπορεί να χειριστεί τη μαζική συμμετοχή των σκακιστών με πυραμιδωτά σχήματα. Στο παράδειγμα με τους 512 παίκτες, μπορείς να οργανώσεις ένα τουρνουά όπου θα ξεκινήσεις με 64 ομίλους των οκτώ –άλλο θέμα το πώς θα τους χωρίσεις… Με τους 64 νικητές θα δημιουργήσεις οκτώ νέους ομίλους των οκτώ, και με τους νικητές αυτών των οκτώ ομίλων θα βγάλεις τον τελικό νικητή (8x8x8) –αλλά ακόμη και καθημερινά να γίνονται οι αγώνες χρειάζεσαι 3×7 = 21 αγωνιστικές ημέρες. Επιπλέον, κι εδώ πρέπει να διώχνεις όσους δεν ανεβαίνουν την πυραμίδα.

Συστήματα αγώνων, α’ μέρος: Ματς, νοκάουτ, πουλ

Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο τεύχος 41-1/2/2009 του περιοδικού Σκάκι για Όλους (αναλυτικά για το τεύχος αυτό μπορείτε να διαβάσετε εδώ).

«…Λοιπόν, η σκακιέρα μπαίνει με το άσπρο τετράγωνο στο δεξί σου χέρι, στις γωνίες μπαίνουν οι πύργοι, δίπλα τους τα άλογα, μετά οι αξιωματικοί, η βασίλισσα στο τετράγωνο με το χρώμα της -η άσπρη στο άσπρο, ντε- και δίπλα της ο βασιλιάς, κι από μπροστά βάζεις μια σειρά στρατιωτάκια. Ο πύργος πηγαίνει μόνο ίσια όπου έχει χώρο, οι αξιωματικοί λοξά, στις διαγώνιες (είδες που υπάρχει ένας σε άσπρη κι ένας σε μαύρη), η βασίλισσα πηγαίνει και ίσια και λοξά (σαν πύργος κι αξιωματικός μαζί), το άλογο πάει ένα ίσια  ένα λοξά και κάνει ένα Γ και μπορεί να πηδάει και πάνω από τα άλλα κομμάτια —μόνο το άλογο πηδάει, ακούς;— και τα στρατιωτάκια προχωράνε ένα-ένα ίσια αλλά τρώνε ένα λοξά μπροστά. Αν βρεις πάνω στην κίνηση εχθρό, τον τρως επιτόπου και σταματάς. Ο σκοπός είναι να φας τον αντίπαλο βασιλιά -πώς παίζει αυτός; Α είναι βεντέτα, πηγαίνει μόνο δίπλα, αλλά να μην κινδυνεύει να τον φάνε. Ναι, μωρέ, αυτό είναι το σκάκι, έχει και δυο-τρεις άλλες σπάνιες περιπτώσεις, το ροκέ, το ανπασάν, την προαγωγή, αλλά θα στις πω όταν τις βρούμε. Ας παίξουμε μια παρτίδα τώρα να καταλάβεις και θα στα εξηγώ, εύκολο είναι… Τα άσπρα ξεκινάνε πάντα, θα πάρω τώρα εγώ τα άσπρα για να καταλάβεις… Α, δεν στο είπα, το στρατιωτάκι μπορεί στο ξεκίνημα να κάνει διπλό βήμα….»

Κι αυτή ήταν πιθανότατα, στα παιδικά σας χρόνια, η πρώτη γνωριμία σας με τη βασική οργανωτική μονάδα του σκακιού, την παρτίδα. Δεν υπάρχει τίποτε πιο βασικό σε ένα παιχνίδι για δύο, όπως το σκάκι, από την αναμέτρηση σε μια παρτίδα. Πολύ σύντομα θα ήρθατε όμως και σε επαφή με το πρώτο σύστημα αγώνων. Ήταν εκείνη την ημέρα που βαρεθήκατε να παίζετε όλο με τα μαύρα και να χάνετε με το «ναπολεόντειο» και αποφασίσατε να διεκδικήσετε κι εσείς το δικαίωμα στη γρήγορη νίκη: «Έλα ρε, να παίξω κι εγώ μια τώρα με τα άσπρα…». Έτσι (και μάλλον με σκορ 0-2) παίξατε το πρώτο σας ματς δύο παρτίδων -μια παρτίδα με τα λευκά και μια με τα μαύρα…

Επί αιώνες από την ανανέωσή του κατά την Αναγέννηση μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, το «σύγχρονο» σκάκι ουσιαστικά δεν χρειάστηκε άλλο σύστημα αγώνων πέρα από το απλό και αυτονόητο ματς ανάμεσα στους δύο αντιπάλους. Καθώς μάλιστα οι καλοί σκακιστές ήταν σπάνιο είδος, δεν είχε χρειαστεί να «ανακαλυφθεί» κάποιο ειδικό σύστημα αγώνων. Ακόμη και οι ηγεμόνες που οργάνωσαν κάποιους σπάνιους διαγωνισμούς ανάμεσα σε τρεις ή τέσσερις από τους πιο δυνατούς σκακιστές της εποχής, το ματς χρησιμοποίησαν: ο πρώτος παίζει ματς με τον δεύτερο, ο τρίτος με τον τέταρτο, οι νικητές μεταξύ τους, κι ο νικητής των νικητών θα είναι ο μεγάλος, ο σούπερ, ο σπουδαίος, ο ένας και μοναδικός.

Μια στιγμή: Αυτό δεν είναι το σύστημα που χρησιμοποιούσαν και στο μοναδικό οργανωμένο άθλημα που υπήρχε από το Μεσαίωνα, τις κονταρομαχίες; Αλλά εκεί υπήρχαν πολλοί διεκδικητές, που έπαιζαν στις δύο ή τρεις «νίκες» και ο νικητής συνέχιζε… και ορίστε ένα δεύτερο βασικό σύστημα αγώνων: το νοκάουτ. Μια πολύ απλή και λογική επέκταση του συστήματος των ματς όταν υπάρχουν πολλοί αντίπαλοι. Τόσο απλή, λογική, εύχρηστη και κατανοητή, ώστε να υπάρξουν και πολλές παραλλαγές και βελτιώσεις: προκριματικοί αγώνες για να φτάσουμε σε αριθμό πολλαπλάσιο του δύο που να μπορεί εύκολα να μειώνεται μετά κάθε φορά στο μισό, οι καλύτεροι να ξεκινάνε σε επόμενο στάδιο, συστήματα όπου επιτρεπόταν να συνεχίσεις ακόμη και με μια ήττα για να έχεις μια δεύτερη ευκαιρία (δοκίμασαν ακόμη και με δύο ήττες), προσχεδιασμένα ζευγάρια έτσι ώστε —αν όλα πήγαιναν όπως αναμενόταν— στον τελικό αγώνα να υπάρχει η αναμέτρηση μια σύγκρουση των δύο καλύτερων, που θα είχαν αποκλείσει στους προηγούμενους αγώνες (στους ημιτελικούς) τους αμέσως δύο επόμενους καλύτερους και πάει λέγοντας. Αυτό γινόταν πολύ εύκολα: Στο πρώτο παιχνίδι ζευγαρώνουμε τον καλύτερο (τον αριθμό 1, ας το πούμε έτσι, της αρχικής κατάταξης) με τον τελευταίο της αρχικής κατάταξης, π.χ. τον αριθμό 16 (αν παίζουν 16 σκακιστές), τον 2º με τον 15º, τον 3º με τον 14º και πάει λέγοντας. Μετά οι νικητές ζευγαρώνονται ανάλογα μεταξύ τους (δείτε την εικόνα του τουρνουά του Λονδίνου 1851).