Ναι στα χωριστά τουρνουά για την Α’ Εθνική

Τα ελβετικά συστήματα θεωρούνται αποδοτικά από παλιά... 🙂

Το πρώτο-πρώτο θέμα στο γνωστό βορειοελλαδίτικο μνημόνιο αφορά το μέλλον του πρωταθλήματος Α’ Εθνικής. Υποστηρίζω εδώ και πολλά χρόνια τα χωριστά πρωταθλήματα και έχω προσπαθήσει πολλές φορές να εξηγήσω το γιατί. Γι’ αυτό θα συνεισφέρω εδώ στη συζήτηση τη δική μου θέση για το αγωνιστικό σύστημα αυτών των ξεχωριστών πρωταθλημάτων, από όπου θα φανεί, ελπίζω, και γιατί είμαι πρόμαχος αυτού του διαχωρισμού.

Όπως έγραψα ήδη, διαφωνώ με το σύστημα Α1/Α2 και 3 όμιλοι Β’ Εθνικής (Α1/Α2+3Β), για το οποίο έχω εξηγήσει με διάφορες αφορμές ότι θεωρώ συντηρητικό στην ιδεολογία, μη λειτουργικό και μη παραγωγικό. Προτιμώ όμως να συγκεντρώσω τώρα το ενδιαφέρον μου σε αυτά που θεωρώ θετικά και όχι να αποδομήσω αυτά που δεν θεωρώ θετικά. Παρόλα αυτά, αν υπάρξει ενδιαφέρον, π.χ. στα σχόλια, θα συμπληρώσω (με ξεχωριστό άρθρο ή στα σχόλια) πού και γιατί διαφωνώ κάθετα με το σύστημα Α1/Α2+3Β. (Προσθήκη 20/12: Εξηγώ στα σχόλια τη διαφωνία μου και τους έντονους όρους που διάλεξα για να την υπογραμμίσω).

Αναδιοργάνωση του Διασυλλογικού πρωταθλήματος Ελλάδας στο σκάκι με δύο χωριστά τουρνουά.

1) Το Διασυλλογικό Πρωτάθλημα Ελλάδας (Α’ Εθνική) αποτελείται από δύο τουρνουά με ελβετικό σύστημα (7 ως 9 γύρων) τα οποία διεξάγονται ταυτόχρονα:

1α) Το Κύπελλο Ελλάδας (επουδενί «Πρωτάθλημα Ανδρών») που δίνει (αν θέλετε, και με final four) τον Κυπελλούχο Ελλάδας

1β) Το Πρωτάθλημα Νέων που δίνει τον διασυλλογικό Πρωταθλητή Ελλάδας Νέων.

1γ) Η τελική φάση του Κυπέλλου Ελλάδας (final eight) , όπως γίνεται σήμερα, και το ξεχωριστό Εφηβικό Διασυλλογικό ενσωματώνονται στις αντίστοιχες νέες διοργανώσεις.

2) Οι ομάδες που συμμετέχουν σε καθένα από τα δύο τουρνουά παίρνουν βαθμούς ανάλογα με την τελική κατάταξη, π.χ. 1ος =100, 2ος =90, 3ος =80 κ.ο.κ.  Βαθμολογείται και η απλή συμμετοχή, π.χ. με 5 βαθμούς.

3) Το άθροισμα από τη συνολική βαθμολογία των δύο τουρνουά δίνει τον Πρωταθλητή Α’ Εθνικής και τις ομάδες Α’ Εθνικής εκείνης της αγωνιστικής χρονιάς.

Μνημόνιο για την Α’ Εθνική

Τούνελ (δύο κατευθύνσεων) στην Εγνατία.

Πριν από μερικές ημέρες συγκεντρώθηκαν στη Θεσσαλονίκη εκπρόσωποι των δέκα βορειοελλαδίτικων σωματείων της Α’ Εθνικής και συνεργάστηκαν στην κατάρτιση ενός μνημονίου για θέματα της Α’ Εθνικής του 2010, και όχι μόνο.

Οι τεχνικές προτάσεις του μνημονίου (για να το διαβάσετε, πατήστε εδώ) υποβλήθηκαν ήδη στην Τεχνική Επιτροπή και το ΔΣ της ΕΣΟ. Κάποιες έγιναν δεκτές και κάποιες όχι, άλλες τροποποιήθηκαν και άλλες παραπέμφθηκαν στο μέλλον, όπως η εξής πρόταση για την αλλαγή του συστήματος:

Μεταξύ των στόχων του προτεινόμενου συστήματος είναι η Α’ εθνική να γίνει σαφώς πιο ανταγωνιστική, αφού ο κάθε σύλλογος θα έχει την επιλογή –ανάλογα με τα οικονομικά του μέσα ή τα τμήματα υποδομών του- σε ποιο ή ποια πρωταθλήματα θα «επενδύσει». Σήμερα υπάρχουν σύλλογοι που έχουν ως μονόδρομο ανάπτυξης την επιδίωξη της συμμετοχής τους στην α’ εθνική, με μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα τη στρεβλή τους ανάπτυξη (μέσω αθρόων μεταγραφών).

Με το προτεινόμενο σύστημα, οι σύλλογοι που δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να συμμετέχουν στην α’ εθνική, -αλλά διατηρούν τμήματα υποδομής-, και θέλουν να διεκδικούν πανελλήνιες διακρίσεις, θα έχουν πλέον αυτή τη δυνατότητα. Ο διαχωρισμός σε Α1 και Α2 μειώνει τις «αδιάφορες» ομάδες δηλαδή αυτές που δεν έχουν κάποιους ιδιαίτερους στόχους.

Σε κάθε περίπτωση, με την πρόταση αυτή, τα πρωταθλήματα θα είναι πιο αναπτυξιακά και θα υποστηριχθεί τόσο η δυναμική του νεανικού σκακιού, όσο και η ορθολογιστική εξέλιξη των σκακιστικών σωματείων που αποτελούν τη βάση του ελληνικού σκακιού.

Οι αλλαγές προτείνονται να είναι σε δύο κύριους άξονες (ομόφωνη απόφαση των εννέα παρόντων):

Α) Κατάργηση του συστήματος των 34 ομάδων και αντικατάσταση του από Α1 10-12 ομάδων, Α2 10-12 ομάδων, Β εθνική: τριών ομίλων από 8-10 ομάδες.

Β) Δημιουργία πρωταθλημάτων με την ανωτέρω δομή ανά κατηγορία (με 5 γενικές σκακιέρες και μία γυναικεία, και εφήβων/νεανίδων (-18, -16, -14, -12, με έξι σκακιέρες). Μία ομάδα μπορεί να συμμετέχει σε κάποιες ή όλες τις κατηγορίες και κάθε ομάδα της να είναι σε διαφορετική κατηγορία. Τηρούνται χωριστές βαθμολογίες (Α1-Α2 γενική, Α1-Α2 εφήβων). Η διεξαγωγή των πρωταθλημάτων αυτών γίνεται ταυτόχρονα.

Η συμμετοχή των αλλοδαπών σκακιστών περιορίζεται μόνον στο πρωτάθλημα με τις 5 γενικές+1 γυναικεία.

Μελλοντικά μπορεί να εξεταστεί και η δυνατότητα μετεξέλιξης σε 3 πρωταθλήματα: α)με 6 γενικές σκακιέρες, β)με 4 γυναικείες  γ)  με 6 (-18, -16, -14, -12)

Βρίσκω πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες στην πρόταση αυτή και σκοπεύω να επανέλθω με μερικές ιδέες για ενδεχόμενες τροποποιήσεις, αλλά και για να εξηγήσω τα προβλήματα που βλέπω σε κάποιους από τους προτεινόμενους μηχανισμούς (ιδιαίτερα το Α1/Α2).

Μια ιστορία που δεν έγινε ποτέ

Ο Αίσωπος του Ντιέγο Βελάσκεζ (από τη γερμανική Βικιπαίδεια)

Να ξεκαθαρίσω εξαρχής ότι: Το θέμα που ακολουθεί και η ιστορία που το περιγράφει είναι κατασκευασμένα. Είναι παραμύθι, σαν του Αισώπου. Δεν απεικονίζονται πραγματικά γεγονότα. Δεν «φωτογραφίζονται» συγκεκριμένοι αγώνες. Όμως, επειδή κάθε διήγηση εμπνέεται από τη ζωή, από γεγονότα που αν δεν συνέβησαν, θα μπορούσαν να έχουν συμβεί, λυπούμαι εκ των προτέρων αν κάποιοι σκακιστές, αρχηγοί, ακόμη και ομάδες «αναγνωρίσουν» τον εαυτό τους. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, είναι εντελώς συμπτωματικό και τους ζητώ συγγνώμη.

Ο έβδομος γύρος στο πρωτάθλημα εκείνης της χρονιάς έληξε ομαλά, χωρίς προβλήματα. Οι Κασσάνδρες που πρόβλεπαν εντάσεις και μετατροπή των σκακιστικών σε παλαιστικούς αγώνες δίπλα στη σκακιέρα είχαν διαψευστεί. Οι αρμόδιοι των ομάδων είχαν κλειστεί  στα δωμάτιά τους και έκαναν μανιωδώς υπολογισμούς με τους φορητούς να παίρνουν φωτιά. Το πρωτάθλημα είχε ξαναπάει από νωρίς στο μόνιμο πρωταθλητή. Ήταν επίσης ξεκάθαρο πια ότι και εφέτος οι 11 βαθμοί (το «+2» όπως έλεγαν στη «γλώσσα» τους) θα εξασφάλιζαν πιθανότατα μια θέση στα βραβεία. Υπήρχαν όμως και σενάρια όπου προλάβαινε να «χωθεί» στα βραβεία και μια ομάδα με 10 βαθμούς (και πολλούς πόντους) , υπήρχαν και σενάρια όπου ένας 11άρης «έμενε έξω» για έναν ή δύο πόντους.

Σε άλλα δωμάτια, μετρούσαν τα όρια της σωτηρίας. Εκεί φαινόταν η σιγουριά να βρίσκεται και εφέτος στους 9 βαθμούς, αλλά κι εκεί υπήρχαν αμφιβολίες στις οριακές καταστάσεις. Πιο πιθανό φαινόταν να έμενε απέξω ένας 9άρης παρά να σωθεί ένας 8άρης. Όλα ήταν όμως ανοιχτά.

Η Άσπρη και η Μαύρη ομάδα ήταν τα ταιριαστά αντίθετα. Η πρώτη, ομάδα βετεράνων στα τελευταία τους, η άλλη νεανική, άπειρη αλλά γεμάτη ζωντάνια. Έτσι, όταν οι αρχηγοί έφεραν στο βραδινό τραπέζι των ομάδων τους την κλήρωση Άσπρη Ομάδα-Μαύρη Ομάδα για τον προτελευταίο γύρο, οι αντιδράσεις ήταν διαφορετικές.

Στην Άσπρη Ομάδα, που είχε ήδη 8 βαθμούς, οι βετεράνοι μέτρησαν γρήγορα τα πράγματα και κατέληξαν στη στρατηγική τους. «Με ένα 6-6 σωζόμαστε σίγουρα και παίζουμε τελευταίο γύρο μήπως νικήσουμε και καταφέρουμε και μπούμε στα βραβεία. Αν είμαστε και λίγο τυχεροί και παίξουμε με τη μητρική μας, τους έχουμε πελάτες από χέρι. Και γκρανμέτρ να γίνουν τα «παιδιά» μας, εμείς θα τους κερδίζουμε όπως όταν ήταν αδιαβάθμητοι… Από την άλλη, αν νικήσουμε, που μάλλον εύκολο είναι, υπάρχει κίνδυνος να βρεθούμε στον τελευταίο γύρο πολύ ψηλά και, το χειρότερο, με ισχυρότερο αντίπαλο που θα παίζει για νίκη και για θέση, πέρα από τα βραβεία.»

Ο ρόλος του αρχηγού

Από τους λιγότερο γνωστούς στο ευρύτερο σκακιστικό κοινό Κανόνες διοργανώσεων (Competition rules) της FIDE, μεταφράζω στη συνέχεια για χάρη της συζήτησης περί αρμοδιοτήτων των αρχηγών το άρθρο 15, Ο ρόλος του αρχηγού της ομάδας σε ομαδικές διοργανώσεις (Team Captain`s Role in Team Tournaments):

(α) Ο ρόλος του αρχηγού της ομάδας κατά τη διάρκεια των αγώνων είναι κατά βάση διοικητικός. Σύμφωνα και με την προκήρυξη της συγκεκριμένης διοργάνωσης, ο αρχηγός θα πρέπει να προσκομίζει την καθοριζόμενη ώρα μια γραπτή λίστα με τα ονόματα των παικτών της ομάδας που θα συμμετάσχουν στον αγώνα, να ενημερώνει τους παίκτες του για τους αντιπάλους τους, να υπογράφει μετά το τέλος του ματς το φύλλο αγώνος με το τελικό αποτέλεσμα κ.ο.κ.

(β) Ο αρχηγός έχει δικαίωμα να συμβουλεύει τους παίκτες της ομάδας του να προτείνουν ή να αποδέχονται πρόταση ισοπαλίας ή να εγκαταλείψουν την παρτίδα, εκτός αν η προκήρυξη των αγώνων προβλέπει διαφορετικά. Ο αρχηγός πρέπει να αυτοπεριορίζεται στη λακωνική παροχή πληροφοριών με βάση μόνο στοιχεία σχετικά με το ματς. Μπορεί να πει στον παίκτη «πρότεινε ισοπαλία», «δέξου την ισοπαλία», ή «εγκατάλειψε την παρτίδα». Για παράδειγμα, αν τον ρωτήσει ένας παίκτης αν θα πρέπει να δεχτεί ή να προτείνει ισοπαλία, ο αρχηγός θα πρέπει να απαντήσει «ναι», «όχι», ή να αναθέσει την απόφαση στον ίδιο τον παίκτη.

Ο αρχηγός πρέπει να αποφεύγει κάθε ανάμειξη κατά τη διάρκεια των παρτίδων. Δεν θα δίνει πληροφορίες στον παίκτη σχετικά με τη θέση του παίκτη στη σκακιέρα, ούτε θα συμβουλέυεται άλλους για την κατάσταση στην παρτίδα.

Οι ίδιοι περιορισμοί ισχύουν και για τους παίκτες. Όσο και αν στους ομαδικούς αγώνες συνυπάρχει η έννοια της ομαδικότητας, που υπερβαίνει την παρτίδα κάθε παίκτη  ξεχωριστά, η σκακιστική παρτίδα είναι κατά βάση μια αναμέτρηση δύο παικτών. Επομένως, τον τελικό λόγο για την παρτίδα του πρέπει να τον έχει ο παίκτης. Όσο και αν η συμβουλή του αρχηγού θα πρέπει να έχει μεγάλη βαρύτητα για τον παίκτη, ο παίκτης δεν είναι απολύτως υποχρεωμένος να αποδεχτεί τη συμβουλή αυτή. Από την άλλη, ο  αρχηγός δεν επιτρέπεται να ενεργεί για λογαριασμό του παίκτη και της παρτίδας του χωρίς τη γνώση και τη συγκατάθεση του παίκτη.  Όλες οι συζητήσεις πρέπει να διεξάγονται παρουσία του διαιτητή και ο διαιτητής πρέπει να έχει το δικαίωμα να απαιτήσει να ακούσει τη συζήτηση.

(γ) Ο αρχηγός της ομάδας πρέπει να ενθαρρύνει τους παίκτες της ομάδας του να ακολουθούν πάντα και το γράμμα και το πνεύμα του Άρθρου 12 των Κανόνων του Σκακιού της FΙDΕ σχετικά με τη συμπεριφορά των παικτών. Τα ομαδικά πρωταθλήματα μάλιστα πρέπει να διεξάγονται στο πνεύμα της μέγιστης αθλητοπρέπειας (sportsmanship στο πρωτότυπο).

Όταν ανακαλύψαμε ξανά την Αμερική (Μέρος 1ο)

O Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική (από τη Wikipedia)

Με αφορμή τα τρία γρήγορα 6-6 (12 ισοπαλίες) της τελευταίας αγωνιστικής στην Α’ Εθνική, ξέσπασε στο ιστολόγιο του Γάτου μια πυρκαγιά από σχόλια, των οποίων η σφοδρότητα ομολογώ ότι με αφήνει έκπληκτο και με πείθει ότι πολλοί άνθρωποι που παίζουν και αγαπούν το σκάκι δεν ξέρουν με ακρίβεια τους κανόνες που ισχύουν στο αγωνιστικό σκάκι.

Αγνοώντας (όπως κάθε λογικός άνθρωπος) τα ανώνυμα σχόλια με προφανή προσωπικά απωθημένα και χαρακτηρισμούς, θέλω να συγκεντρώσω εδώ κάποια πράγματα που ισχύουν στο σκάκι από αμνημονεύτων ετών, αλλά έγιναν κατανοητά από πολλούς ίσως μόνο εξαιτίας της αναγκαστικής συγκατοίκησης πολλών φιλάθλων με τους κορυφαίους σκακιστές στα ξενοδοχεία  των αγώνων (κατά τη γνώμη μου, η συμβίωση αυτή είναι άλλο ένα πλεονέκτημα του συγκεκριμένου «φεστιβαλικού» συστήματος).

Πρώτο και κύριο: Στο σκάκι υπάρχει ισοπαλία. Και μάλιστα, όχι μόνο αναγκαστική (όταν μείνουν μόνο οι βασιλιάδες, γίνει πατ, ή τριπλή επανάληψη κ.ά.) αλλά και με συμφωνία των αντιπάλων. Είναι παμπάλαιο και πασίγνωστο το φαινόμενο όπου δύο αντίπαλοι συμφωνούν ισοπαλία (επειδή έχουν κοινό συμφέρον) και από τη συμφωνία «υποφέρει» κάποιος τρίτος, βαθμολογικά ασθενέστερος, που η μοναδική του ελπίδα ήταν να σκοτωθούν τα θηρία μεταξύ τους και εκείνος να μπορέσει να τους ξεπεράσει. Κατά τη γνώμη μου, μεμπτή στο σκάκι αρχίζει να γίνεται μια τέτοια συμφωνία  μόνο όταν είναι αποτέλεσμα εξαγοράς, δηλαδή όταν ο ένας από τους δύο δεν έχει κάποιο αγωνιστικό όφελος.

Φυσικά, μπορούμε να εξαναγκάσουμε το σκάκι να γίνει άθλημα δύο αποτελεσμάτων (όπως το τένις, το βόλεϊ, και το μπάσκετ με την παράταση). Όμως στη συζήτηση που ξεκίνησα πριν λίγο καιρό (σε ανύποπτο για τους περισσότερους χρόνο) εδώ, κανείς δεν στάθηκε θετικά σε αυτό το ενδεχόμενο.

Α’ Εθνική πριν έξι χρόνια: Χαλκιδική 2003

Όταν τα ματς ήταν μόνο οκτώ (και σε οκτώ σκακιέρες) υπήρχε χώρος στην αίθουσα και χρόνος για φωτογραφίες: Εδώ, η διαιτητική ομάδα του 2003 (από αριστερά): Παξιμαδάς, Βούρτσας, Δρεπανιώτης, Σακελλαράκης, Πεντίδης και Κωστούρος πίσω από τις κυρίες Σαράφογλου, Σαλταμάρα και Χαλβατζόγλου.

Η διάδοση της πληροφορίας και η αμεσότητα της διαδικτυακής συζήτησης στις ημέρες μας, μας κάνουν μερικές φορές να νομίζουμε ότι αυτά που βλέπουμε γύρω μας είναι πρωτόφαντα, ότι κάποια προβλήματα δεν έχουν εντοπιστεί και παλιότερα (και άλλοτε τους έχει δοθεί λύση και άλλοτε όχι).

Δεν προσπαθώ να αποφύγω τη συζήτηση για τη φετινή Α’ Εθνική, ούτε να βγάλω λανθασμένα συμπεράσματα επειδή «τα θέλω». Προτιμώ να καταλάβω πρώτα τι ακριβώς έγινε, να καταγράψω τι δεν έγινε, και να αναπροσαρμόσω τις απόψεις μου σύμφωνα με τα νέα δεδομένα. Θέλω όμως να γίνει αυτή η συζήτηση αφού έχω δώσει όσο μπορώ περισσότερη ενημέρωση στον αναγνώστη. Γι’ αυτό έσκαψα λίγο στα αρχεία μου και ανακάλυψα την Έκθεση Διατησίας και την Έκθεση Δημοσιότητας που είχα υποβάλλει στο ΔΣ της ΕΣΟ ως επικεφαλής διαιτητής στο 32º Πρωτάθλημα Α’ Εθνικής, που είχε γίνει πάλι στην Καλλιθέα της Χαλκιδικής, στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου Άθως.

Μια χρήσιμη υπενθύμιση: Την εποχή εκείνη το πρωτάθλημα διεξαγόταν σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση σχηματιζόντουσαν 4 όμιλοι των 4 ομάδων, χρησιμοποιώντας «φιδάκι» πάνω στα ομαδικά αποτελέσματα της προηγούμενης χρονιάς. Το «φιδάκι»σημαίνει ότι επικεφαλής κάθε ομίλου έμπαιναν οι περσινοί 1ος, 2ος, 3ος και 4ος αντίστοιχα, ακολουθούσαν οι 5ος, 6ος, 7ος και 8ος με την αντίστροφη φορά κ.ο.κ. Οι ομάδες έπαιζαν και τους τρεις αγώνες μεταξύ τους και στη συνέχεια (μεταφέροντας το μεταξύ τους αποτέλεσμα) οι δύο πρώτοι κάθε ομίλου σχημάτιζαν τον επάνω όμιλο πουλ για την κορυφή και οι δύο τελευταίοι σχημάτιζαν τον κάτω όμιλο για να αγωνιστούν να αποφύγουν τον υποβιβασμό (έπεφταν οι τρεις τελευταίοι ή, στην πράξη, σωζόταν ο «πρωταθλητής» ανάμεσα στους τέσσερις «μαζέτες»). Και οι ομάδες έπαιζαν βέβαια σε ΟΚΤΩ σκακιέρες…

Το πρωτάθλημα κρινόταν (όπως και τώρα βέβαια) στα 2-3 παιχνίδια μεταξύ των ισχυρότερων ομάδων· το ίδιο και η μάχη του υποβιβασμού όπου είχε τεράστιο πλεονέκτημα όποιος από το κάτω γκρουπ είχε κάνει μια νίκη στην πρώτη φάση (καμιά φορά παίζοντας με την ασθενέστερη αντίπαλο χάρη στην εύνοια του «φιδιού»). Στην πραγματικότητα, για τις μισές ομάδες το πρωτάθλημα ήταν μια χαρά διακοπές (πληρωμένες από τον προϋπολογισμό) και κρινόταν επίσης σε 2 ή 3 παιχνίδια. Εφόσον είχες τερματίσει την προηγούμενη χρονιά στις θέσεις 5η-8η, αρκούσε να κερδίσεις τους δύο «μαζέτες» (από τον όμιλο 9-12 και από τον όμιλο 13-16) για να εξασφαλίσεις την παραμονή σου στην Α’ Εθνική. Αλλά και αυτοί περμάτιζαν στις θέσεις 9η-12η δεν είχαν μεγάλο άγχος. Συνήθως ήταν αρκετό να κερδίσουν τον «πελάτη» του προκριματικού και να κάνουν άλλη μια νίκη εναντίον «πελάτη». Μια-δυο κατάλληλες ισοπαλίες ξεκούρασης και αναψυχής στο υπόλοιπο τουρνουά αρκούσαν για να διασφαλιστεί το ποθούμενο.

Αν έχετε λοιπόν όρεξη να διαβάζετε αρχαία ιστορία για να κατανοείτε καλύτερα τις εξελίξεις και τα σημερινά, πατήστε εδώ για να διαβάσετε (σε pdf) την Έκθεση Διαιτησίας 2003 και την Έκθεση Δημοσιότητας 2003. Ξεκαθαρίζω ότι έχω κάνει μερικές μικροδιορθώσεις, απαλείφοντας επωνυμίες των τότε χορηγών της ΕΣΟ και όλα τα ονοματεπώνυμα συνεργατών για τα οποία η αναφορά μου θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μη θετική (δεν έχουν άλλωστε νόημα οι προσωπικές αναφορές μετά από έξι χρόνια, το σημαντικό είναι οι θεσμοί). Διευκρινίζω επίσης ότι ο τότε διαδικτυακός συνεργάτης μας δεν είναι η ομάδα του Αργύρη Κώτση (οι φιλομαθείς μπορούν εύκολα να βρουν τις απαντήσεις σε ερωτήματα που ίσως τους δημιουργηθούν στον ιστότοπο της ΕΣΟ, εδώ).

Α’ Εθνική ’09: Θρίαμβος του Άρπαντ Έλο και των ελβετιστών

ΣΟ Καβάλας, πρωταθλητής Α' Εθνικής 2009

…και του ΣΟ Καβάλας βέβαια, όπως ήταν λογικό και αναμενόμενο χάρη στην πανίσχυρη αλλά και ισορροπημένη σύνθεσή της ομάδας του (που βλέπετε εδώ στη φωτο από τον επίσημο ιστότοπο, μετά την βράβευσή τους).

Υποθέτω ότι οι επιμελείς αναγνώστες θα έχετε παρακολουθήσει όλα τα τεχνικά στοιχεία (αποτελέσματα, παρτίδες κλπ) από τον επίσημο ιστότοπο των αγώνων (πατήστε εδώ), που ολοκληρώθηκαν χτες 9/7 στη Χαλκιδική με 2η την ΠΣ Περιστερίου και 3η την ΕΣ Θεσσαλονίκης, οπότε σκοπεύω στα επόμενα σχετικά άρθρα να εστιάσω την προσοχή μου σε διαφορετικά οργανωτικά θέματα.

Προς το παρόν, και για να εξηγήσω τον τίτλο του άρθρου, παραθέτω τους δύο επόμενους πίνακες. Ο πρώτος είναι ο τελικός πίνακας βαθμολογίας των αγώνων, καταστρωμένος κατά τον παραδοσιακό τρόπο, του συστήματος πουλ:

Α’ Εθνική: Έναν μαθηματικό επειγόντως!

Υπάρχουν πολλές παραλλαγές στο «πρόβλημα του φυλακισμένου». Από την πιο απλή εκδοχή (τι πρέπει να κάνει ο κρατούμενος όταν ο ανακριτής του λέει ότι αν ομολογήσει πριν από το συγκρατούμενό του θα έχει ευνοϊκότερη συμμετοχή) μέχρι τις αρκετά πιο περίπλοκες (π.χ. το πρόβλημα των εκατό καταδικασμένων). Για μια καλή επιλογή και παρουσίαση τέτοιων προβλημάτων ξεκινήστε π.χ. από εδώ (στα αγγλικά).

Το (ενδεχομένως) ελαφρά διαφορετικό νέο πρόβλημα είναι: Να υπάρχει bye στον τελευταίο γύρο της φετινής Α’ Εθνικής ή όχι;

Με λίγα λόγια: Στο ελβετικό σύστημα, όταν ο αριθμός των παικτών είναι μονός, ο τελευταίος στην τρέχουσα κατάταξη παίρνει bye, δηλδή νίκη άνευ αγώνος. Το θέμα είναι συνήθως τεχνικό και θεωρείται επουσιώδες, επειδή συνήθως ενδιαφέρει η κατάταξη στις πρώτες και τις τελευταίες θέσεις και το bye συνήθως δεν επηρεάζει αυτή η διαδικασία (στο τέλος ενός τουρνουά 9 γύρων, θα έχουν πάρει το bye σίγουρα οι 3-4 χειρότεροι). Παραπάνω ακρίβεια έτσι κι αλλιώς δεν προβλέπει το σύστημα για 31 αγωνιζόμενους και 9 αγώνες.

Τι γίνεται όμως όταν κυριολεκτικά τεντώνεις το σύστημα στα όριά του ζητώντας να σου δώσει την 20η θέση; Η απαίτηση αυτή είναι έτσι κι αλλιώς υπερβολική (για να μην πω αστεία και στενοχωρήσω κόσμο…) αλλά γίνεται προκλητικά παράλογη όταν συμπεριλάβεις στο μέτρημα και το bye. Δεν θέλει δα και πολύ μυαλό να καταλάβεις ότι όταν οι συμμετέχοντες είναι 31 και δοθεί 9 φορές το bye, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτός που θα πάρει  το bye του τελευταίου γύρου θα εξασφαλίσει μια νίκη χωρίς αγώνα που θα τον εκτινάξει στη ζώνη σωτηρίας της πρώτης εικοσάδας.

Η λύση που πρότεινα ως τεχνικός στη σύσκεψη των αρχηγών της Α’ Εθνικής (η σύσκεψη των αρχηγών είναι ένα θεσμικό όργανο που μπορεί να αντιμετωπίζει κρίσιμα προβλήματα της τελευταίας στιγμής) ήταν να διαγραφεί από τη λίστα των αγωνιζόμενων η τελευταία ομάδα πριν από την τελευταία αγωνιστική, ώστε τουλάχιστον όλοι οι κρίσιμοι αγώνες να κριθούν στη σκακιέρα. Ο γκρανμέτρ Στρ. Γρίβας βελτίωσε την πρόταση με την προσθήκη «εφόσον αυτή η ομάδα δεν μπορεί με νίκη να διεκδικήσει τη σωτηρία της» (πράγμα έτσι κι αλλιώς πολύ πιθανό για να βρεθεί να παίρνει bye).

Κανονικά, το πρόβλημα αυτό θα έπρεπε να έχει μελετηθεί από την Τεχνική Επιτροπή της ΕΣΟ και να του έχει δοθεί η βέλτιστη (με δεδομένες τις συνθήκες) λύση. Πολλοί αρχηγοί δεν είχαν καν συνειδητοποιήσει ο πρόβλημα, φοβήθηκαν να δεσμευτούν «στο πόδι» (και ίσως σκέφτηκαν κιόλας «κι αν είμαστε εμείς οι ωφελημένοι;») Άλλοι είπαν ότι θα ήταν άδικο για μια ομάδα να μην παίξει έναν αγώνα (έστω και αν η συμμετοχή της θα είχε συνέπεια να ευνοηθεί υπερβολικά μια άλλη ομάδα). Έτσι, δεν πάρθηκε καμία απόφαση και τη λύση θα δώσει (όπως σε τόσα πολλά πράγματα στην Ελλάδα και στο σκάκι) η ζωή.

Ο μαθηματικός (που ζητώ στον τίτλο του άρθρου) θα πρέπει να εξετάσει δύο προβλήματα: Το ένα είναι να διατυπώσει και να λύσει  (με σκακιστικά επαρκή αιτιολόγηση) την εδώ εφαρμογή του bye και το δεύτερο είναι η εξέταση της συμπεριφοράς των αρχηγών και ο παραλληλισμός και η εξήγησή της με τα διάφορα προβλήματα των φυλακισμένων.

Σημείωση: Για το bye (και το πρόβλημα με την εφαρμογή του στην προτελευταία αγωνιστική) δείτε και αυτό το σχόλιο του Κώστα Ωραιόπουλου.

Συστήματα αγώνων, β’ μέρος: Ελβετικό

Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο τεύχος 42-15/3/2009 του περιοδικού Σκάκι για Όλους (αναλυτικά για το τεύχος αυτό μπορείτε να διαβάσετε εδώ).

Ποιος ήταν ο Γιούλιους Μύλλερ και τι του χρωστάμε;

Ποιος ήταν άραγε στην πραγματική του ζωή ο Γιούλιους Μύλλερ, ο Ελβετός οργανωτής που αναφέρεται ως εφευρέτης του ελβετικού συστήματος; Ήταν άραγε ένας οραματιστής πρωτοπόρος ή ένα γέννημα της τευτονικής λογικής; Ήταν ένας «ξενοδόχος» που αναζητούσε να μεγιστοποιήσει τον αριθμό των (ευχαριστημένων) πελατών του ή ένας «ωρολογοποιός» που αναζητούσε έναν καλύτερο μηχανισμό; Σύμφωνα με διάφορες πηγές πάντως, σε ένα τουρνουά που έγινε στη Ζυρίχη, στις 15 Ιουνίου 1895, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ένα καινούργιο σύστημα αγώνων –που οπωσδήποτε δεν ονομάστηκε από τότε ελβετικό.

Το σύστημα εκείνο ήταν η πρώτη σημαντική εξέλιξη στα αγωνιστικά συστήματα από την εποχή των μεσαιωνικών και αναγεννησιακών τουρνουά, των αγώνων όπου είτε ο χαμένος χάνεται (νοκάουτ) είτε όλοι παίζουν με όλους και νικητής βγαίνει όποιος κερδίζει πιο πολλές φορές (πουλ). Ο Μύλλερ αναμφίβολα είχε ήδη διαπιστώσει τα σημαντικότερα μειονεκτήματα αυτών των δύο διαδεδομένων αγωνιστικών συστημάτων:

• Στο νοκάουτ, ο οργανωτής μπορεί μεν να χειριστεί μεγάλους αριθμούς συμμετοχών (για 512 παίκτες αρκούν 9 αγώνες μέχρι να βγει ο νικητής), αλλά μετά από κάθε ήττα πρέπει οι μισοί παίκτες να γυρίζουν σπίτι τους και οπωσδήποτε είναι οργανωτικά θλιβερό να ξεκινάς με 512 συμμετοχές και να πρέπει μέσα σε τρεις αγωνιστικές να αποχαιρετήσεις τους 448 (το 87,5%) από αυτούς.
• Στο πουλ, ο οργανωτής μπορεί να χειριστεί τη μαζική συμμετοχή των σκακιστών με πυραμιδωτά σχήματα. Στο παράδειγμα με τους 512 παίκτες, μπορείς να οργανώσεις ένα τουρνουά όπου θα ξεκινήσεις με 64 ομίλους των οκτώ –άλλο θέμα το πώς θα τους χωρίσεις… Με τους 64 νικητές θα δημιουργήσεις οκτώ νέους ομίλους των οκτώ, και με τους νικητές αυτών των οκτώ ομίλων θα βγάλεις τον τελικό νικητή (8x8x8) –αλλά ακόμη και καθημερινά να γίνονται οι αγώνες χρειάζεσαι 3×7 = 21 αγωνιστικές ημέρες. Επιπλέον, κι εδώ πρέπει να διώχνεις όσους δεν ανεβαίνουν την πυραμίδα.